July 02, 2018

Fight for the burial ground

By Raju Solanki  || 21 May 2018




Last year just around this time, some Dalits from village Khanpar of district Morbi knocked on my door. Eyes were sleepy and tired, clothes were crinkly and dusty. Started at midnight, they restlessly, travelled whole night, covered more than 200 km. In pale, quivering voice one of them narrated their agonising story: a spectre squeezing lives of millions of Dalits in villages of Gujarat.

Their graveyard was demolished by dominant Patels of the village claiming that the land in question belonged to their forefathers’. In fact, Patels wanted to build their own community hall on the graveyard of Dalits and even after a considerate, diligent process of naming the land as the graveyard on revenue record, Patels were trying to make the land ‘disputed.’


I immediately sat down to write a complaint on the basis of all the documents: the resolution of village panchayat to allot land for the graveyard, the map showing the measurement of land, a record of rights no. 6, application to the collector, ‘no objection certificate’ of the land officer, the checklist of circle inspector, the checklist jointly filled by TDO/Mamlatdar, letter of deputy collector allotting the land. The whole legal process was duly followed. But, a letter written by Mohan Kundariya, the MP of BJP to the collector derailed the entire process. Collector I K Patel sent the file to Gandhinagar for the second opinion.

I drafted the complaint against the collector and his deputy under section (1) (za) and section (1) (f) of Scheduled Caste and Scheduled Tribes (prevention of atrocities) Act, 2015. In the complaint, I mentioned the historical truth highlighted by Dr Babasaheb Ambedkar in his book, ‘Untouchables or children of India’s ghetto.’ In the third census in the year 1901, the census commissioner decided ten criteria to identify untouchables and ninth criteria was that, ‘they bury their dead.’

Next day we met Mr Atmaram Parmar, the minister of Social Justice and empowerment in Gandhinagar. The first reaction of the minister was insulting. He asked Dalits of Khanpar why they bury their dead instead of cremating. In Indian villages, since centuries Dalits have never been granted even a centimetre of land where they can fulfil last rites of their kith and kin. Like Muslims and Caste Hindus there is no definite place for burial/crematorium of Dalits. Hindu civilization has never cared for sentiments of Dalits. And here a Dalit minister of BJP was suggesting his own community people do the impossible.

As the minister was not ready to take action against the collector, High Court was the last resort. I requested my advocate Girish Das to take up the case and he filed special civil no. 22244 of 2017 in which state of Gujarat, collector and mamlatdar of Morbi, additional chief secretary of the revenue department and sarpanch of Khanpar village were made parties. On 22 December 2017, Justice R. M. Chhaya passed oral order, on the basis of the prayer of the petitioner, directed additional chief secretary revenue department to direct the collector to see the entire procedure including physical possession of the allotted land for the burial of dead bodies. The process to be completed within 4 months from the order of these Hon’ble court failing which necessary discipline proceedings to be initiated against the airing officer including collector in the interest of justice. The Court also directed the additional chief secretary to submit the progress report of the allotment process.

Though the judgement was very clear and unambiguous, the collector of Morbi gave another order allotting land of the burial ground in the bank of a river. Threatened by villagers and intimidated by the administration, the Dalits of Khanpar again rushed to Ahmedabad. We again held a meeting with our advocate and decided that this time if anybody dies, we would not search burial ground, we would sit down in front of collector office with the dead body and would not return to our village till we get separate burial place as per our demand. A letter was also given to the collector.



Incidentally, one old man died on 9 May 2018. Dalits rushed to collector office with the dead body and sat there the whole night. Next day, collector, superintendent of police and all top officers huddled together. They have no option except granting the land for the burial ground.

This is the story of Gujarat, where BJP has been ruling since last two decades. Dalits have to fight even for a small piece of land for the last rites of their beloved.






Facebook Post :

Semiben, wife of great Dalit leader Naran Vora died

By Raju Solanki  || 20 May 2018




Semiben, wife of great Dalit leader Naran Vora is no more. She was bedridden since last one year after a severe paralytic attack. I pay my homage to a Dalit woman who gave tremendous sacrifice in her life and gave unflinching support to her husband who led Dalit resistance in tumultuous times of infamous anti-reservation movement in the year 1981 in Gujarat.

Naran Vora was one of the founders of great Dalit Panthers in Gujarat and selfless champion of Dalit cause in the seventies of last twentieth century. Though ‘not so literate’ like present days English-speaking, smart, opportunist tribe of agitationists, Vora’s commitment was more profound and rock-solid. He was a mill-worker but his involvement in Dalit movement was so intense that he could not get his provident fund and gratuity after his retirement, his family suffered the worst and passed their days in abject poverty.

Fortunately, I along with my better-half visited Vora’s home just a month ago and met Semiben. She became emotional and cried while remembering her lion-hearted husband who died in a severe heart attack in 1987. He was only 47, not die-able age. The strains and stress of a movement took its toll on his body. His last days were pathetically treacherous and depressing. The man who took part in the legendary land struggle of the sixties under the leadership of RPI and jailed and who again imprisoned in 1981 to save reservation of his community was isolated and neglected by the same selfish, self-centred, self-seeking bunch of elitists, reservation-beneficiaries.

I have decided to collect fifty thousand rupees and give the money to his granddaughters and sons for their educational assistance. Jay Bhim.

Facebook Post :-


Thinking on a great soul: Dr Bhimrao Ambedkar

By Raju Solanki  || 9 May 2018




When the whole world was revolving around two ‘M’, Mohandas Gandhi and Mohammed Ali Zinha and the whole manu-stream media was busy highlighting their actions and utterances, one great soul was burning his oil at midnight decoding riddles of Hinduism and rewriting history with paramount confidence that one day his people would read his words, follow his commandments and carry forward his legacy to their generation next.

So, friends, you may not have incredible intelligence and gigantic genius like Bhimrao Ambedkar, don’t frustrate, try to replicate his profound dedication and courageous commitment for his people, you will win the battle.

Facebook Post:

એક ચિઠ્ઠી અને આત્મવિલોપન

By Raju Solanki  || 5 May 2018



“આજ રોજ હું નામે ચૌહાણ મહેશકુમાર ભીખાભાઈ સભાન અવસ્થામાં લખી આપું છું કે હું છેલ્લા વીસ વર્ષથી મ.ભો.યો. (મધ્યાહ્ન ભોજન યોજના)માં સંચાલક તરીકે શેખપુર પ્રા. શાળામાં નોકરી કરું છું. ત્યાં મને શાળાના શિક્ષકો માનસિક ત્રાસ આપે છે. અને મારો પગાર રૂ. 1600 (સોળસો) છે. જેના કારણે ઘરમાં પણ પોસાતું નથી. જેના કારણે ઘરમાં ઉછીના વ્યાજે પૈસા ઘર ચલાઊં પડે છે. જેના કારણે મારા માથે ભાર હોવાથી મને કશું જ સૂઝતું નથી. જે શાળાના કારણે મને માનસિક ત્રાસ છે. મને સાઇડમાં નોકરી ધંધો પણ સૂઝતો નથી. અને માથે દેવાનો ભાર વધે છે. 
જેના કારણે હું જાતે આ નિર્ણય લઊં છું. મને પરવડતું નથી અને હવે 40 વર્ષ પછી મને નોકરી કોણ. બે બાળકો પણ છે. જેના કારણે હું હતાશ તથા કંટાળી ગયો છું. જેથી મારી પત્નીને જોબ મળે અને બાળકો સાચવજો.
(પાછળ)
પરેશાન ત્રણ શિક્ષકો જ કરે છે. 
રોજે રોજ ટોર્ચર કરે છે. તથા ચા-પાણી ખર્ચ મારા માથે નાંખે છે. જે દિવસે ચા, ખાંડના પૈસા ના અપાય ત્યારે તેમના વર્ગની સંખ્યા બાળકો બેસે છે તેમાંથી ઘટાડો કરે છે.
12 બાળકો ભોજનમાં બેસે તો – 8
20 બાળકો બેસે તો – 9
અને મને રસોઈયા-મદદનીસ વડનગર હોઈ પોસાતું નથી. જેના કારણે માનસિક ટોર્ચર કરે છે. 
જે આપ સાહેબને ખયાલ છે. આયોજનમાં સંચાલકે સાયકલ પણ વસાવી નથી. દેવા ઘર થઈ ગયેલ છે. માનસિક ત્રાસ વધે છે.

બસ એજ
આપનો વિશ્વાસુ
ચૌહાણ મહેશકુમાર બી.
શેખપુર પ્રા. શાળા
તા. વડનગર

ચિઠ્ઠી જેમ છે તેમ અક્ષરશ: અહીં મૂકી છે. માત્ર શિક્ષકોના નામ મેં ટાળ્યા છે.

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના વડનગર તાલુકાના એક ગામમાં ગુજરાતના એક નાગરીકે આ રીતે અંત આણ્યો એની જિંદગીનો. 2018ની સાલમાં મહિને માત્ર રૂ. 1800 એટલે કે વર્ષે ફક્ત રૂ. 21,000ની આમદાની ધરાવતો એક આમ આદમી બે બાળકો અને પત્ની સહિતના કુટુંબનું કઈ રીતે ભરણપોષણ કરી શકે?

7 ફેબ્રુઆરી, 2018ના રોજ વડનગરના રોહિતવાસમાં રહેતા મહેશભાઈએ વડનગરના રેલવે ફાટકની પાસે એક કુવામાં પડતું મૂકીને મોતને વહાલું કર્યું હતું. તેમના ખિસામાંથી નીકળેલી ચીઠ્ઠીમાં તેમની માનસિક સ્થિતિનો સ્પષ્ટ ચિતાર જોવા મળે છે. મહેશભાઈએ આત્મવિલોપન કર્યું એ જ અરસામાં ઉંઝાના ભાનુભાઈ વણકરે પણ આત્મવિલોપનનું કઠોર કદમ ઉઠાવેલું. વડનગરમાં લોકો રસ્તા પર આવી ગયેલા અને મહેશભાઈની દીકરી પણ પિતાની તસવીર સાથે રસ્તા પર બેસી ગઈ હતી. 
આજે મહેશભાઈના આત્મવિલોપનને ત્રણ મહિના પૂરા થવા આડે બે દિવસ બાકી છે, ત્યારે હાલ એમના કુટુંબની તેમજ એટ્રોસિટી એક્ટની કલમ 3(2)(5) તથા આઈપીસીની કલમો 306, 114 હેઠળ વડનગર પોલિસ સ્ટેશનમાં દાખલ થયેલી એફઆઈઆર નં. 5 ⁄ 18 હેઠળ દાખલ થયેલા કેસની સ્થિતિ શું છે?

મૃતકના મોટા ભાઈ રમેશભાઈ અમદાવાદમાં જીવરામ ભટ્ટની ચાલીમાં રહે છે. બે દિવસ પહેલાં તેઓ મહેશભાઈના કેસના કાગળો મને ઘરે આપી ગયેલા. આ કાગળોનો અભ્યાસ કરતા જણાય છે કે આ કેસના ત્રણેય આરોપીઓ એફઆઈઆર ક્વૉશ (રદ) કરાવવા ગુજરાત હાઇકોર્ટમાં ગયા છે. તા. 15 ફેબ્રુઆરી, 2018ના રોજ જસ્ટિસ પારડીવાલાએ મૌખિક આદેશમાં જણાવ્યું છે કે “There shall be no coercive steps against the applicants. એટલે કે “અરજદારો (એટલે કે ત્રણેય આરોપીઓ) સામે કોઈપણ પ્રકારના બળપ્રયોગના પગલાં ભરાશે નહીં.”

મહેશભાઈના વિધવા પત્ની ઇલાબહેન જેઓ હાઇકોર્ટના કેસમાં પ્રતિવાદી (respondent) છે તેમના તરફથી ખંતીલા, ઝુઝારુ, પ્રતિબદ્ધ અને વિદ્વાન ધારાશાસ્ત્રી ગિરીશ દાસ પોતે હાજર રહ્યા છે. અદાલતમાં મેટર હીયરિંગ પર આવતી નથી, બે મુદતો પડી ચૂકી છે અને હવે તો કોર્ટમાં ઉનાળાનું વેકેશન પણ પડી ગયું છે. દરમિયાન સમાજ કલ્યાણે ઇલાબહેનને એક લાખ રૂપિયા આપ્યા છે, પરંતુ તેમને તેમના દિવંગત પતિની જગ્યાએ મભોયોની એ જ જુની નોકરી આપી છે, એ જ શાળામાં એ જ ત્રણ આરોપીઓની પનાહમાં તેમની દયા પર જીવવા છોડી દીધા છે. ઇલાબહેન હાલ નોકરી પર જતા નથી. બે બાળકો સહિતના ત્રણ વ્યક્તિના પરિવારનો જીવનસંઘર્ષ વસમો થઈ ચૂક્યો છે. 
ઉનાળુ વેકેશન પછી હાઇકોર્ટના કેસમાં ધારાશાસ્ત્રી ગિરીશ દાસ પાછી પાની કરવાના નથી, પરંતુ ઘરનો મોભી ગુમાવનારા એક પરીવારની પડખે ઉભા રહેવામાં સમાજ ઉણો ઉતરશે તો ....?

In English :-  
Three months back, a 40-year-old Dalit man from Narendra Modi’s own town Vadnagar committed suicide by jumping into a well after he was harassed by three teachers at a school where he was working as an administrator of Mid Day Meal (MDM) scheme. His monthly salary was just Rs. 1600 and as he had written in his suicide note, the three teachers mentally tortured him by ordering him to pay their tea bills. Kind-hearted Gujarat government has given his widow same job at the same place, in the same school and in the vicinity of same three teachers. The scared woman has not resumed her new duty and her two kids are now starving. The three accused has moved Gujarat High court to quash the FIR lodged against them and Court has ordered not to take ‘coercive’ steps against them. This is Gujarat model!

Yesterday Ramesh Chauhan, elder brother of the victim came to my home and narrated the gruesome story. I solaced him and pledged to support the legal battle.




Original Facebook Post :-