ભારતીય લોકશાહી ની બલિહારી

By Jigar Shyamlan ||  2 December 2017 at 11:36 

આપણી ચુંટણી ખરેખર લોકોએ પસંદ કરેલ કે ચૂંટેલા લોકપ્રતિનીધીઓ પસંદ કરે છે..?

આ સવાલનો જવાબ મોટાભાગના લોકો હા... કેમ નહી એમ જ આપે છે અને કદાચ એવો જ આપવાનાં..

ભારતમાં ચુંટણી પધ્ધતિથી આપણે સૌ પરિચીત છીએ...

ચુંટણી પંચ તારીખ જાહેર કરે, 

પક્ષો પોતાના ઉમેદવારોને ટીકીટો આપે, 

ચુંટણીના દિવસે મતદાન થાય પછી મત ગણતરી અને સૌથી વધુ મત મેળવનાર ઉમેદવાર વિજેતા જાહેર થાય.

આ રીતે વિજેતા થનાર વ્યક્તિ જે તે વિધાનસભા, લોકસભાનો લોકોએ પસંદ કરેલ ઉમેદવાર કે લોકોએ ચુંટેલ પ્રતિનીધી છે તેવું માની લેવામાં આવે છે.

પણ બારીકતાથી વિચારીએ તો શું આ રીતે ચુંટણીમાં સૌથી વધુ મત મેળવનાર ઉમેદવાર ને ખરેખર લોકોએ પસંદ કરી પોતાનું પ્રતિનીધીત્વ કરવા મોકલેલ છે..??

જવાબ છે.. ના, 

હવે આ વાતને એક સામાન્ય ઉદાહરણથી સમજવાનો પ્રયાસ કરીએ...

ઉદાહરણ:-

માની લો કોઈ એક વિધાનસભામાં ૧૦,૦૦૦ મતદારો છે. હવે અહીં ચુંટણીમાં ૪ ઉમેદવારો ઉભા છે.

(૧). રમણ

(૨). મગન

(૩). છગન

(૪). મોહન

હવે ચુંટણીના દિવસે ૧૦,૦૦૦માંથી ૯,૦૦૦ લોકો પોતાનો મત આપે છે, જેમાં...

(૧). રમણને ૩૨૦૦ મત મળે છે

(૨). મગનને ૩૧૦૦ મત મળે છે

(૩). છગનને ૨૬૦૦ મત મળે છે અને

(૪). મોહનને ૧૦૦ મત મળે છે

હવે નિયમ મુજબ ૩૨૦૦ મત મેળવનાર રમણ ચુંટણીનો વિજેતા જાહેર થાય જે વિધાનસભામાં જવા લાયક છે. 

હવે જરીક એક વાત પર વિચાર કરીએ 

૯,૦૦૦માંથી ૩,૨૦૦ મતદારોએ (૩૫.૫૫%) રમણને મત આપ્યો મતલબ એ સીટ પર મતદારોએ રમણને પ્રતિનિધી તરીકે ચૂંટયો છે..એ સાચી વાત પરંતું

મગનને મત આપનારા ૩૧,૦૦, છગનને મત આપનારા ૨૬,૦૦ અને મોહનને મત આપનારા ૧૦૦ મતદારો મળી કુલ ૫,૮૦૦ (૬૪.૪૪%) લોકો તો રમણને પોતાના પ્રતિનિધી તરીકે નકારે છે. 

આમ કુલ.૯,૦૦૦ મતદારોમાંથી ૫,૮૦૦ મતદારો રમણને પોતાનો પ્રતિનિધી નકારે છે તેમ છતાં રમણ ધારાસભ્ય તરીકે પસંદ થાય છે. 

આ આપણી લોકશાહી અને ચુંટણી પધ્ધતિની બલિહારી છે.

જય હો..

- જિગર શ્યામલન..